Basel, Universitätsbibliothek, F IV 24
Creative Commons License

Aus: HAN. Verbundkatalog Handschriften - Archive - Nachlässe, 2015.

Handschriftentitel: Petrus de Alliaco: Imago mundi
Entstehungsort: Frankreich
Entstehungszeit: 2. Viertel 15. Jahrhundert
Frühere Signatur: Kartause Basel, Bibliotheca antiqua, C lxx
Beschreibstoff: Papier; innerster und äusserster Bogen jeder Lage Pergament
Umfang: 1 Band (100 Blätter): mit Buchschmuck/Illustration
Format: 20,5 x 15 cm
Seitennummerierung: Moderne Bleistiftfoliierung: I-VIII + 1-12.12a.13-60.60a.61-91
Lagenstruktur: Lagen: IV (Vorsatz) + VIII15 + (IX-1)32 + IX50 + VIII65 + VII79 + VI91; zwischen Bl. 28 und 29 ein Blatt herausgeschnitten, Lagenzählung auf dem ersten Blatt der Lage, römische Ziffern in roter Tinte, sichtbar 33r und teilweise 66r, sonst weggeschnitten; Wortreklamanten am Lagenende
Seiteneinrichtung: Schriftraum 13,5 x 10; 1 Spalte, 25-30 Zeilen.
Schrift und Hände: Buchkursive, französisch, geschrieben von J. de Penlivard (Eintrag 88r), 2. Viertel 15. Jh.
Buchschmuck:
  • Rubriziert, rote Titel
  • Initialen:
    • 1r: 9-zeilige Initiale mit Maske (rot und Tinte)
    • 4r: 5-zeilige Initiale mit Fleuronné (rot und Tinte)
  • Miniaturen/Zeichn.: 80v, 81r, 82v, 83r, 83v, 84v, 85r: Welt- und Sphärenkarten
Spätere Ergänzungen: Korrekturen von anderer, gleichzeitiger Hand
Einband: 15. Jh., gewachstes einst rotbraunes Leder (Rücken erneuert 1951); eine nach hinten greifende Langriemenschliesse (naturfarbenes gewebtes Band); Spiegel Pergament, auf dem hinteren oben lxxxviij folia (15. Jh.); auf dem Rücken und auf dem vorderen Deckel je ein Pergament-Titelschild (Cam... / mundi descr... bzw. Cameracensis de ymagine mundi).
Hauptsprache: Lateinisch
Inhaltsangabe:
  • (Ir) Besitzeintrag, Conspectus, Titel, alte Signatur, sonst leer
  • (Bl. I-VIII) leer
  • (1r-88r) Petrus de Alliaco: Imago mundi >Ymago mundi seu eius ymaginaria descripcio<.
    • [Capitula:] Ipsum velut in materiali quodam speculo representans …–… (2v) lx De ventis et eorum distinctione.
    • [Tabellen:] >Sequentes tabule serviunt nono et decimo capitulis<. Tabula latitudinis climatum …–… (3v) et alia medietas est una nox.
    • [4r Hauptteil:] >Primum capitulum de mundo et partibus eius generaliter<. Mundus est figure sperice seu rotunde …–… (81r) ipsiusque contemplacionem ducantur cui sit honor et gloria in secula seculorum amen. >Explicit ymago mundi a domino Petro de Ailliaco episcopo Cameracensi ex pluribus actoribus recollecta anno domini millesimo ccccmo decimo Augusti xii⁰ qui post factus est cardinalis. Anima eius in pace requiescat. Amen<.
    • [80r Tafeln:] >Sequntur figure ad hoc opus pertinentes<. Figure sequentes …–… Ab actoribus certificatum. >Explicit. Deo gracias amen<.
    • [86v Epilog:] >Epilogus regiones orbis breviter continens<. Orbem terrarum …–… a desertis Affrice que ultra sunt. >Deo gracias Amen. Explicit epilogus super mapa mundi. J. de Penliuard scripsit<
    - Salembier, Louis. - Petrus de Alliaco, Insulis 1886, XXIII Nr. 102 (Imago) und 103 (Epilogus), mit z.T. abweichenden Textanfängen und -schlüssen
  • (88v-92v) leer
Provenienz der Handschrift: Kartause Basel
Erwerb der Handschrift: Aus der Kartause Basel, datus eisdem per magistrum Henricum Amici doctorem in medicinis famosum (Eintrag Ir), weitere Besitzeinträge der Kartause 3r unten, 4r unten, 24r am Rand, 41r am Rand, 88r, alles von Heinrich Arnoldi (von ihm auch 1r ein Titel); Ir Titel und alte Signatur "C lxxx" von Jakob Louber
Bibliograph. Nachweise
  • Mappemondes A.D. 1200-1500 / Rédacteur-en-chef: Marcel Destombes. - Amsterdam, 1964 (Monuments cartographiques anciens - Monumenta cartographica vetustioris aevi A.D. 1200-1500 ; Vol. 1) (48.1., S. 162),
  • Katalog der datierten Handschriften in der Schweiz in lateinischer Schrift vom Anfang des Mittelalters bis 1550 ; Bd. 1: Die Handschriften der Bibliotheken von Aarau, Appenzell und Basel / bearb. von Beat Matthias von Scarpatetti. - Dietikon-Zürich : Urs Graf Verlag, 1977. Nr. 691
  • Steinmann, Martin. - Unpublizierte Beschreibung, ca. 1982 (zugänglich im Sonderlesesaal)
Online