Manuscript Summary:The twenty comedies by Plautus contained in this manuscript were written in the course of the second half of the 15th century in a very careful humanist script. Each comedy begins with a golden initial with bianchi girari. The first page is also decorated with a frame of floral interlace, which is interrupted in the lower part by a laurel crown flanked by two putti; the inside of the frame was left blank and must have been meant to contain the owner’s coat of arms. According to a shelfmark on the front pastedown, in the 17th century this manuscript belonged to the Maurist library in Rome.(rou)
Standard description: Pellegrin Elisabeth, Manuscrits latins de la Bodmeriana, Cologny-Genève 1982, pp. 332-336.
Show standard description
Online Since: 12/14/2018
Cologny, Fondation Martin Bodmer, Cod. Bodmer 138
Parchment · I + 266 ff. · 29.1 x 21 cm · Italy (Rome?) · around 1480 (?)
Plautus, Comedies
How to quote:
Cologny, Fondation Martin Bodmer, Cod. Bodmer 138, f. 4v – Plautus, Comedies (https://www.e-codices.ch/en/list/one/fmb/cb-0138)
Collation:
f. 1-80: 8 quinions; f. 81-92: senion; f. 93-262: 17 quinions; f. 263-266: binion.
Page layout:
justification: 200 x 100 à 130 mm., 36 lignes à la page, encre jaunâtre. Réglure à la mine de plomb.
Writing and hands:
Ecriture humanistique ronde soignée, une main
Decoration:
Titres et titres courants rubriqués.
Au f. 1 bordure à «bianchi girari» bordés de filets d'or, dans les coins et au milieu des bordures supérieure et latérale rectangles et un losange d'or à entrelacs bleus, verts et rouge vineux; dans la bordure inférieure une couronne de laurier, dont l'intérieur est resté blanc, est encadrée de deux « putti »; grande initiale I à entrelacs de couleur ornée de 4 grosses fleurs sur fond or.
Initiales des comédies d'or à « bianchi girari »,
autres initiales alternativement rouges et bleues;
sigles des interlocuteurs rubriqués.
Additions: Très rares gloses et corrections marginales.
Binding: Reliure italienne, contemporaine, sur ais de bois, cuir marron richement estampé à froid de filets en encadrement et d'entrelacs striés, fermoirs de cuivre ou de laiton, trilobés au plat inférieur, tranches dorées et ciselées; le dos a été refait en 1907 par Hutchens (cf. infra le catalogue de vente de Sotheby).
f. 93-107vBacchides>Plavti sarsinatae comici poetae clarissimi bachides. incipit.<
inc. incomplet:
Qvid si hoc potis est ut taceas ego loquar …
(v. 35).
… Spectatores uos ualere uolumus et clare adplaudere.>Plavti sar. bachides finit.<
f. 107v-122vMostellaria>Incipit Mvstellaria. Argvmentvm.<Manumisit emptos suos …
(Comoedia):
Exi e culina sis foras …
… f. 122: Spectatores fabula hec est acta uos plausum date.>f. 122v:Plavti mustellaria explicit.<
f. 122v-137vMenaechmi>Incipit Menechinvs. Argvmentvm.<Mercator siculus curi [sic] erant …
Prologvs poetae. Salutem primum a principio propitiam …
… Magis metuant minus has res studeant eamus ad me plaudite.>Plavti sarsin. Miles explicit.<
f. 156v-169Mercator>Incipit Mercator. Argvmentvm.<Missus mercatum ab …
Argvmentvm (II): Mercatum a se filium extrudit …
(Comoedia):
Duas res simul nunc agere decretumst …
… Obscenum hercle industriam uos equum est dare [sic] Plaudite. après deux lignes en blanc: exporci [sic] melius lumbos atque exsurger Plautina longa fabula in scenam uenit.
(prologue du Pseudolus qui suit).
>Plavti co. sar. mercator explicit.<
f. 169-186vPseudolus>Incipit Psevdolvs.<
inc. (prol., cf. supra à la suite de Mercator).
f. 169v:
>Prologvs<
(en réalité: Argvmentvm).
Presentis numerat quindecim …
(Comoedia):
Si ex te tacente fieri possem …
… Approbare hunc gregem et fabulam in crastinum uos uocabo.>Plavti co. cl. pseudolus explicit.<
f. 186v-203Poenulus>Incipit Penvlvs. Argvmentvm.<Per [sic] septuennis subripitur Carthaginem [sic] …
… age sis eamus nos curemus. Plaudite.>Plavti co. poenvlvs explicit.<
f. 203-214Persa>Incipit Persa. Argvmentvm.<Profecto domino suos amores Toxillus …
(Comoedia):
Qvi amans egens ingressus est …
… conuenisse te Toxilum. To. me Spectatores bene ualete leno perit. Plaudite.>Plavti co. persa explicit.<
f. 214-230vRudens>Incipit Rvdens. Argvmentvm.<Rete [sic] piscator de mari extraxit …
(prol):
Arctvrvs.Qvi gentes omnes mariaque … …
f. 215 (Comoedia):
Proh di immortales tempestatem cuiusmodi …
… Vos hie hodie cenatote ambo. La. fiat. plausum date.>Pl. co. comedia rudens explicit.<
f. 230v-239vStichus>Sticvs. Argvmentvm.<Senex castigat filias quod he [sic] uiros …
(Comoedia):
Credo ego miseram
… Vosque spectatores plaudite atque ite ad uos commissatum.>Plavti co. stichus explicit<
f. 239v-253vTrinummus>Incipit Trinvmmvs. Argvmentvm.<Thesaurum abstrusum abiens …
(prol): Sequere me mea gnata ut munus … …–…
(Comoedia) f. 240:
Ne amicum castigare ob merita …
… Licet Tu in perendinum paratus sis ut ducas. Plaudite.>Plavti co. explicit trinumus.<
f. 253v-264vTruculentus>Incipit Trvcvlentvs. Argvmentvm.<Tres unam pereunt adolescentes …
Prologus. …–…
f. 254:
Perparuam partem postulat Plautus loqui [sic] …
(Comoedia):
Non omnis ętas ad perdiscendum sat est …
… in tutela est fabula. Spectatores bene ualete plaudite atque exurgite.>Plavti co. truculentus explicit<
Provenance of the manuscript:
Au verso du plat supérieur note d'une grosse écriture du XVIIe s., légèrement raturée: Jeans (? ou Teans ?) 5 (?) Ordo 30, en dessous, d'une main de la même époque, ancienne cote: Armario Ordo IV / n° 8 ». D'après G. Warner, ouvr. cit. infra, cette cote appartiendrait à la Congrégation de s. Maur à Rome.
Charles Fairfax Murray, de Londres (1849-1919) (cf. supra Bodmer 44 - étiquette imprimée collée au verso du plat supérieur: From the Library of Ch. Fairfax Murray).
Acquis en 1906 par C. W. Dyson Perrin (1864-1958) (au verso du plat supérieur ex-libris rond portant la cote manuscrite « 81 », au verso du plat inférieur autre ex-libris rond avec cote manuscrite « 108» (Vente Sotheby du 1er décembre 1959, n° 76).
Acquisition of the manuscript: Acquis par Martin Bodmer en octobre 1960 (Catalogue 801 de B. Quaritch, 1960, n° 226).
Bibliography:
G. Warner, Descriptive catalogue of illuminated manuscripts in the library of C. W. Dyson Perrins, Oxford, 1920, I, n° 81, p. 191.
The Dyson Perrins collection, Part 2. Catalogue of forty-six western and oriental illuminated manuscripts, the property of the late C. W. Dyson Perrins, Day of sale December 1, 1959, Sotheby, p. 67-68, n°76, pl. 27 = f. I.
B. Quaritch, Catalogue 801. American... literature with a few manuscripts including important volumes from the collection of the late C. W. Dyson Perrins, Londres, 1960, p. 33, n° 226 et pl. du f. I.