Descrizione breve:Il manoscritto contiene principalmente le Confessiones di Agostino e il suo trattato De virtutibus et meritis. E' stato scritto nel 1471 da Henricus de Bocholdia che nel 1464, in occasione della riforma di Windesheim, fece professione dei voti religiosi presso i canonici regolari di S. Leonardo a Basilea. In una nota aggiunta nel 1473 sul foglio 162rb, più volte cancellata e quindi non più decifrabile con sicurezza, Henricus riferisce del tentativo di riforma del convento di Interlaken (1473-1475), dove egli sarebbe volentieri voluto andare.(flr)
Titolo del codice: Augustinus, Aurelius : Confessiones
Datazione: 1471
Supporto materiale: Papier; Wasserzeichen: Ochsenkopf mit Thönierherrenkreuz, fehlt bei Briquet; Litera p mit Blume, ähnliche Form wie Briquet 8601.
Dimensioni:
1 Band (176 Blätter)
Formato: 29,5-30 x 20,5-21,5 cm
Numerazione delle pagine: Moderne Bleistiftfoliierung A-B.1-174.
Composizione dei fascicoli: Lagen: I(B) + 4VI48 + V58 + 5 VI118 + VII132 + VI144 + 3V174; alte Lagenzählung jeweils im ersten Teil der Lage in der rechten unteren Ecke recto, teilweise beschnitten.
Disposizione della pagina:
Schriftraum 15 x 21 cm, zweispaltiger fortlaufender Prosatext, 32 Zeilen; 162v–164v sind enger geschrieben, 45 Zeilen.
Tipo di scrittura e mani:
Ganzer Band von derselben Hand, datiert 1471. Zum Schreiber "frater Hinricus Bocholdie", der sich selber mehrfach nennt, vgl. Scarpatetti et al., Katalog der datierten Handschriften in der Schweiz, Band 1, S. 259
Decorazione:
Rote Kapitelinitialen, Majuskeln rot gestrichelt, Titel und Schlüsse der einzelnen Bücher in Rot.
Legatura: Holzdeckel mit gepresstem Schweinslederüberzug, Stempel: Jesus und Maria, 15. Jh., zwei Lederschliessen. Am hinteren Deckel 5 Messingziernägel, die vorn fehlen. Spur einer aufgeklebten, jetzt abgefallenen Etikette am vorderen Deckel. Beide Deckel sind innen überzogen mit dem Fragment einer Pergamenthandschrift, Brevier, XII. Jh. Auf dem Vorsetzblatt A Besitzeintrag aus dem 15. Jahrhundert: „Liber presens pertinet fratribus canonicis regularibus etc domus sti. Leonardi Basiliensibus“.
Lingua principale: Lateinisch
Contenuto:
Ar
Besitzeintrag und conspectus
Liber presens pertinet fratribus canonicis regularibus etc. domus sti. Leonardi Basiliensibus et continentur in eo subscribta: Liber confessionum Aurelii Augustini episcopi patris nostri sanctissimi et dividitur in XIII libros parciales. De virtutibus et meritis sanctissimi patris nostri Augustini episcopi. Oracio beati Ieronymi ad rusticum monachum. Sermo cuiusdam fratris canonici regularis de sancto Augustino episcopo
1ra-132vaAurelius Augustinus: liber confessionum>Incipit liber primus confessionum Aurelii Augustini episcopi.<Magnus es domine et laudabilis valde …–…
sic accipietur sic invenietur sic aperietur.>Explicit liber XIII confessionum sancti Augustini Yponensis episcopi<
132vb-162raAugustinus: Tractatus de virtutibus et meritis>De virtutibus et meritis sancti Augustini episcopi et confessoris<133ra Patri et domino in Christi amore desiderantissimo N. N. Christi pauperum ultimus sancte servitutis et oracionis indeclinabile munus regi seculorum honor et gloria. Quid ego monachorum ultimus ego inquam vita genere merito cunctis inferior tanti pastoris cum grege suo graciam promerui …–…
nostri Augustini consociemur in patria. Sit nomen domini benedictum in secula. Amen.>Anno domini M quadringentesimo septuagesimo primo in profesto beati galli [korrigiert am Rand: confessoris] ego frater Hinricus Bocholdie complevi hunc librum<
162rb
Glosse des Abschreibers
Anno autem domini M°cccc° lxxiii° cum venerabilis pater prior de Hammonis de Basilea abertus Hamonis et pater prior de Marbach Fredericus tempis [[od. cempis]] essent in monodomo Interlacensi accersiti per quendam doctorem cum cum [sic] duobus servis a civita Berlensensi missi pro reformacione domus wulgariter Hinderlappen. Ipsi patres rescripserunt cum primam reysam (?) fecissent quod redire non possint [possent?] quin fratres per literas patrum vocati illuc venirent. Sic missi sunt anno quo supra etc. episcopo Basileensi iubente supprior de Marbacis cum presentibus fratribus? (?) duobus notabilibus. Et nos de Basilea misimus duos sacerdotes et unum conversum. Et ego frater Hinricus Bocholdie diocesi monasteriensi illuc libenter porrexissem per patrem vocaverunt autem fratres missi ad montem in die [sancti] Severini episcopi anno septuagesimo primo et anno septuagesimo tercio et etc. (?) ipso die Severini ad monodomum Hinderlappen. Jesus Maria
Die ersten 6 Zeilen in Rot, gänzlich unleserlich. Rest mit Tinte überschmiert, nicht mehr mit Sicherheit zu entziffern Henricus de Bochodlia, nota de reformatione domus in Interlaken, 1473. Druck in: Scarpatetti (1974) S. 263 Anm. 232
162va-164vbPs.-Hieronymus: De oracione ad rusticum monachum>Incipit prologus beati Iheronymi presbiteri in oracionem sequentem ad rusticum monachum<Pervenit ad me caritatis tue devocio frater carissime ut aliqua oracionem singularem …–…
confestim aperiamur. Qui ut eternam mansionem tecum habeamus.
[Unten:] notificacione
165ra-169vbSermo cuiusdam regularis de sancto Augustino>Sermo cuiusdam regularis de sancto Augustino<Filii Syon exultate et letamini in domino deo vestro quia dedit vobis doctorem iusticie. Sic scribitur Iohelis secundo capitulo [= Ioel 2,23] et sancta canit ecclesia … Carissimi fratres cogitanti mihi de sancti patris nostri gloriosissimi episcopi doctoris preclarissimi nostri ordinis patroni et fundatoris aliquantula recommendacione …–…
169vb ad quam perducat nos dominus Ihesus Christus Marie filius qui vivit et regnat in secula seculorum. Amen. 169vb unten durchgestrichen: Anno domini M° cccc° 72° Pater prior de Wormacia visitator domus sancti Leonardi in Basilea maiori comportavit hunc sermonem quem ego pauper Hinricus excopiavi et complevi sabbato quatuor temporum post exaltacionem sancte crucis. Unde et ipso die fuerunt in Thurego in actu visitacionis patres de Basilea pater supradictus [= od. datus] patres de Hersenhagen ad considerandum locum a nostro venerabili capitulo [am Rand corr: generali] primum illuc missi etc. Ihesus Maria Henricus de Bocholdia, nota de visitatione canonicorum sancti Leonardi in Basilea et sancti Martini in monte Turicensi, 1472. Druck: Scarpatetti (1974) S. 261 Anm. 214 (Auszug)
Schmidt, Philipp. - Unpublizierte Beschreibung (zugänglich im Sonderlesesaal)
Scarpatetti, Beat Matthias von u.a. - Katalog der datierten Handschriften in der Schweiz ..., Bd. 1. - Dietikon; Zürich, 1977, Nr. 82
Janner, Sara u. Jurot, Romain. - Die handschriftliche Überlieferung der Werke des heiligen Augustinus, Bd. 9: Schweiz, 2 Teile. - Wien, 2001, S. 19
Literatur
Scarpatetti, Beat von. - Die Kirche und das Augustiner-Chorherrenstift St. Leonhard in Basel (11./12. Jh. - 1525). Ein Beitrag zur Geschichte der Stadt Basel und zu der späten Devotio Moderna (Basler Beiträge zur Geschichtswissenschaft 131). - Basel und Stuttgart 1974