Descrizione breve:Le venti commedie di Plauto contenute in questo manoscritto sono state copiate nel corso della seconda metà del XV sec. in una scrittura umanistica molto accurata. Ogni commedia è introdotta da una iniziale d’oro con bianchi girari. La prima carta è inoltre dotata di un riquadro composto da intrecci vegetali interrotti nella parte inferiore da una corona di alloro attorniata da due putti, il cui interno, lasciato bianco, avrebbe dovuto contenere lo stemma del possessore. Secondo un’antica segnatura che si trova sul piatto anteriore, il manoscritto apparteneva nel XVII sec. alla biblioteca dei maurini a Roma.(rou)
Descrizione standard: Pellegrin Elisabeth, Manuscrits latins de la Bodmeriana, Cologny-Genève 1982, pp. 332-336.
Mostra la descrizione standard
Online dal: 14.12.2018
Cologny, Fondation Martin Bodmer, Cod. Bodmer 138
Pergamena · I + 266 ff. · 29.1 x 21 cm · Italia (Roma?) · intorno al 1480 (?)
Plauto, Commedie
Come citare:
Cologny, Fondation Martin Bodmer, Cod. Bodmer 138, f. 253v – Plauto, Commedie (https://www.e-codices.ch/it/list/one/fmb/cb-0138)
Dimensioni:
I + 266 ff. (f. I-Iv et 265-266v blancs)
Formato: 291 x 210 mm.
Composizione dei fascicoli:
f. 1-80: 8 quinions; f. 81-92: senion; f. 93-262: 17 quinions; f. 263-266: binion.
Disposizione della pagina:
justification: 200 x 100 à 130 mm., 36 lignes à la page, encre jaunâtre. Réglure à la mine de plomb.
Tipo di scrittura e mani:
Ecriture humanistique ronde soignée, une main
Decorazione:
Titres et titres courants rubriqués.
Au f. 1 bordure à «bianchi girari» bordés de filets d'or, dans les coins et au milieu des bordures supérieure et latérale rectangles et un losange d'or à entrelacs bleus, verts et rouge vineux; dans la bordure inférieure une couronne de laurier, dont l'intérieur est resté blanc, est encadrée de deux « putti »; grande initiale I à entrelacs de couleur ornée de 4 grosses fleurs sur fond or.
Initiales des comédies d'or à « bianchi girari »,
autres initiales alternativement rouges et bleues;
sigles des interlocuteurs rubriqués.
Aggiunte: Très rares gloses et corrections marginales.
Legatura: Reliure italienne, contemporaine, sur ais de bois, cuir marron richement estampé à froid de filets en encadrement et d'entrelacs striés, fermoirs de cuivre ou de laiton, trilobés au plat inférieur, tranches dorées et ciselées; le dos a été refait en 1907 par Hutchens (cf. infra le catalogue de vente de Sotheby).
f. 93-107vBacchides>Plavti sarsinatae comici poetae clarissimi bachides. incipit.<
inc. incomplet:
Qvid si hoc potis est ut taceas ego loquar …
(v. 35).
… Spectatores uos ualere uolumus et clare adplaudere.>Plavti sar. bachides finit.<
f. 107v-122vMostellaria>Incipit Mvstellaria. Argvmentvm.<Manumisit emptos suos …
(Comoedia):
Exi e culina sis foras …
… f. 122: Spectatores fabula hec est acta uos plausum date.>f. 122v:Plavti mustellaria explicit.<
f. 122v-137vMenaechmi>Incipit Menechinvs. Argvmentvm.<Mercator siculus curi [sic] erant …
Prologvs poetae. Salutem primum a principio propitiam …
… Magis metuant minus has res studeant eamus ad me plaudite.>Plavti sarsin. Miles explicit.<
f. 156v-169Mercator>Incipit Mercator. Argvmentvm.<Missus mercatum ab …
Argvmentvm (II): Mercatum a se filium extrudit …
(Comoedia):
Duas res simul nunc agere decretumst …
… Obscenum hercle industriam uos equum est dare [sic] Plaudite. après deux lignes en blanc: exporci [sic] melius lumbos atque exsurger Plautina longa fabula in scenam uenit.
(prologue du Pseudolus qui suit).
>Plavti co. sar. mercator explicit.<
f. 169-186vPseudolus>Incipit Psevdolvs.<
inc. (prol., cf. supra à la suite de Mercator).
f. 169v:
>Prologvs<
(en réalité: Argvmentvm).
Presentis numerat quindecim …
(Comoedia):
Si ex te tacente fieri possem …
… Approbare hunc gregem et fabulam in crastinum uos uocabo.>Plavti co. cl. pseudolus explicit.<
f. 186v-203Poenulus>Incipit Penvlvs. Argvmentvm.<Per [sic] septuennis subripitur Carthaginem [sic] …
… age sis eamus nos curemus. Plaudite.>Plavti co. poenvlvs explicit.<
f. 203-214Persa>Incipit Persa. Argvmentvm.<Profecto domino suos amores Toxillus …
(Comoedia):
Qvi amans egens ingressus est …
… conuenisse te Toxilum. To. me Spectatores bene ualete leno perit. Plaudite.>Plavti co. persa explicit.<
f. 214-230vRudens>Incipit Rvdens. Argvmentvm.<Rete [sic] piscator de mari extraxit …
(prol):
Arctvrvs.Qvi gentes omnes mariaque … …
f. 215 (Comoedia):
Proh di immortales tempestatem cuiusmodi …
… Vos hie hodie cenatote ambo. La. fiat. plausum date.>Pl. co. comedia rudens explicit.<
f. 230v-239vStichus>Sticvs. Argvmentvm.<Senex castigat filias quod he [sic] uiros …
(Comoedia):
Credo ego miseram
… Vosque spectatores plaudite atque ite ad uos commissatum.>Plavti co. stichus explicit<
f. 239v-253vTrinummus>Incipit Trinvmmvs. Argvmentvm.<Thesaurum abstrusum abiens …
(prol): Sequere me mea gnata ut munus … …–…
(Comoedia) f. 240:
Ne amicum castigare ob merita …
… Licet Tu in perendinum paratus sis ut ducas. Plaudite.>Plavti co. explicit trinumus.<
f. 253v-264vTruculentus>Incipit Trvcvlentvs. Argvmentvm.<Tres unam pereunt adolescentes …
Prologus. …–…
f. 254:
Perparuam partem postulat Plautus loqui [sic] …
(Comoedia):
Non omnis ętas ad perdiscendum sat est …
… in tutela est fabula. Spectatores bene ualete plaudite atque exurgite.>Plavti co. truculentus explicit<
Provenienza del manoscritto:
Au verso du plat supérieur note d'une grosse écriture du XVIIe s., légèrement raturée: Jeans (? ou Teans ?) 5 (?) Ordo 30, en dessous, d'une main de la même époque, ancienne cote: Armario Ordo IV / n° 8 ». D'après G. Warner, ouvr. cit. infra, cette cote appartiendrait à la Congrégation de s. Maur à Rome.
Charles Fairfax Murray, de Londres (1849-1919) (cf. supra Bodmer 44 - étiquette imprimée collée au verso du plat supérieur: From the Library of Ch. Fairfax Murray).
Acquis en 1906 par C. W. Dyson Perrin (1864-1958) (au verso du plat supérieur ex-libris rond portant la cote manuscrite « 81 », au verso du plat inférieur autre ex-libris rond avec cote manuscrite « 108» (Vente Sotheby du 1er décembre 1959, n° 76).
Acquisizione del manoscritto: Acquis par Martin Bodmer en octobre 1960 (Catalogue 801 de B. Quaritch, 1960, n° 226).
Bibliografia:
G. Warner, Descriptive catalogue of illuminated manuscripts in the library of C. W. Dyson Perrins, Oxford, 1920, I, n° 81, p. 191.
The Dyson Perrins collection, Part 2. Catalogue of forty-six western and oriental illuminated manuscripts, the property of the late C. W. Dyson Perrins, Day of sale December 1, 1959, Sotheby, p. 67-68, n°76, pl. 27 = f. I.
B. Quaritch, Catalogue 801. American... literature with a few manuscripts including important volumes from the collection of the late C. W. Dyson Perrins, Londres, 1960, p. 33, n° 226 et pl. du f. I.