Bern, Burgerbibliothek, Cod. AA 90.29
Creative Commons License

Redigiert von Florian Mittenhuber, Mai 2021.

Titolo del codice: Priscianus: Institutiones grammaticae; Letaldus Miciacensis (?): Vita Prisciani; Seneca: Epistulae ad Lucilium, Disticha Catonis, etc. (Fragment).
Luogo di origine: Frankreich: Micy (Cinato, Passalacqua), Fleury (Mostert).
Datazione: Ende 10. Jh. – 1. Hälfte 11. Jh. (Cinato).
Supporto materiale: Pergament.
Dimensioni: 8 Blätter (s. unten Lagen).
Formato: 19,5 x 11 cm.
Numerazione delle pagine: Moderne Foliierung: 1–8.
Composizione dei fascicoli: IV8 [f. 4, 5 Einzelblätter]; Lagensignatur f. 8v rechts unten?
Condizione: Gut.
Disposizione della pagina: Einspaltig, Schriftspiegel 16 x 6 cm, 30 Zeilen, Blindlinierung, Punktierung am Rand.
Tipo di scrittura e mani: Späte karolingische Minuskel, Titel in Capitalis rustica; Schreiber: Letaldus Miciacensis (s. unten Provenienz).
Decorazione: Einfach geschmückte rote Initialen; rote Titel.
Aggiunte: Kein Bibliotheksstempel.
Legatura: Moderne Archivschachtel, die einzelnen Fragmente jeweils in Umschlägen.
Contenuto:
  • 1. Priscianus: Institutiones grammaticae (Fragment).
    • Edition:
      • Keil, Heinrich: Grammatici Latini. Bd. 3: Institutionum grammaticarum libri XIII–XVIII; Prisciani opera miora. Leipzig 1858.
    • (1r4r) Priscianus: Institutiones grammaticae XVIII, 287–307. [similiter] Latini. Ignoscit culpam et magis femininum …–… sed postquam intus sum omnium rerum satur.
      Keil (1858), GL III, S. 360–377 (ohne griechischen Text).
  • 2. Letaldus Miciacensis (?): Vita Prisciani (Fragment).
    • Editionen:
      • Cinato, Franck: Accesus ad Priscianum. De Jean Scot Érigène à Létald de Micy, in: Archivum Latinitatis Medii Aevi 70 (2012), S. 27–90.
      • Hagen, Hermann: Anecdota Helvetica, quae ad grammaticam latinam spectant, ex bibliothecis Turicensis Einsidlensis Bernensis. Leipzig 1870. [= Keil, Heinrich: Grammatici Latini. Bd. 8].
    • (4v6r) Letaldus Miciacensis (?): Vita Prisciani. Cum in capite uniuscuiusque libri multa possint requiri …–… quia in salutatione epistolae Iuliani commemoratur nomen.
      Cinato (2012), S. 87–90; Hagen (1870), S. CLXVIII–CLXIX.
  • 3. Atomtheorie (Fragment).
    • Edition:
      • Caiazzo, Irene: Lectures médiévales de Macrobe: les glosae colonienses super Macrobium. Paris 2002.
    • (6rv) Atomtheorie. Atomus dicitur sine incisione …–… ut postquam inde exierint perspici nequeant.
      Caiazzo (2002), S. 184–185.
  • 4. Seneca: Epistulae morales I,1–3. (Fragment).
    • Edition:
      • Reynolds, Leighton D.: L. Annaei Senecae ad Lucilium epistulae morales, Oxford 1965.
    • (6v7r) Epistula 1. >Epistula Senecae.< >I<ta fac mi Lucili …–… sed pessimum remanet.
    • (7r8r) Epistula 2. >Item alia eiusdem.< Ex his quae mihi scribis …–… proximus quod sat est.
    • (8r) Epistula 3 [Anfang]. Epistulas ad me perferendas …–… post amicitiam credendum est, ante amicitiam iu[dicandum]
    Reynolds (1965), S. 1–4.
  • 5. Disticha Catonis: Epistula, Breves sententiae (Fragment).
    • Editionen:
    • (8v) Disticha Catonis: Epistula, Breves sententiae. Cum animadverterem quam plurimos …–… pacienter vince minorem ne contempseris. Nihil arbi[trio virium feceris]
      Boas (1952), S. 4–27.
Origine del manoscritto: Vorbesitzer: Fleury, Abtei von Saint-Benoît-sur-Loire oder Micy, Abtei von Saint Mesmin de Micy, OSB; vgl. f. 5v6r unten Schreibernotiz: Hunc auctore Deo parvum scribendo libellum Frater Letaldus utile fecit opus. Ord[ine verborum] magni s[criptum] Prisciani. Suasu Giraldi o Benedicte tibi.
Provenienza del manoscritto:
  • Vorbesitzer: Daniel, Pierre (1530–1603), eigenhändige Inhaltsangaben f. 1r, f. 8v; Abschrift der Schreibernotiz f. 5v–6r in Bern, Burgerbibliothek, Cod. 450.11.
  • Vorbesitzer: Bongars, Jacques (1554–1612), jedoch ohne Namenszug und auch nicht im Katalog von Samuel Hortin nachzuweisen.
Acquisizione del manoscritto: Durch die Schenkung von Jakob Graviseth 1632 in die Berner Bibliothek gelangt.
Kataloge:
  • In den handschriftlichen Bibliothekskatalogen von Hortin, Samuel: Clavis bibliothecae Bongarsianae MDCXXXIIII. Bern 1634 [= BBB Cod. A 5], Wild, Marquard: Catalogus Librorum Bibliothecae Civicae Bernensis MDCIIIC. Bern 1697 [= BBB Cod. A 4] und Engel, Samuel: Manuscripta A[nno] 1740. Bern 1740 [= BBB Mss.h.h.III.110] nicht erwähnt, ebenso nicht bei Sinner, Johann Rudolf: Catalogus codicum mss. bibliothecae Bernensis. Bern 1760–1772.
  • Hagen, Hermann: Catalogus Codicum Bernensium. Bern 1875, S. 117–118.
  • Pellegrin, Élisabeth: Notices de manuscrits (contenant de textes classiques latins de la Bibliothèque de la Bourgeoisie de Berne). – Typoskript in Xerokopie, um 1960.
Literatur zur Handschrift (Auswahl):
  • Ballaira, Guglielmo: Prisciano e i suoi amici. Torino 1989, hier S. 17–18.
  • Cinato, Franck: Accesus ad Priscianum. De Jean Scot Érigène à Létald de Micy, in: Archivum Latinitatis Medii Aevi 70 (2012), S. 27–90, hier S. 62–73.
  • Cinato, Franck: Priscien glosé: l’ars grammatica de Priscien vue à travers les gloses carolingiennes. Turnhout 2015, hier S. 618.
  • Mostert, Marco: The library of Fleury. A provisional List of Manuscripts. Hilversum 1989, hier S. 53 (Nr. 47).
  • Munk-Olsen, Birger: L’étude des auteurs classiques latins aux XIe et XIIe siècles. Bd. 1. Paris 1982, S. 65–66; Bd. 2. Paris 1985, S. 387; Bd. 3.1. Paris 1987, S. 108.
  • Passalacqua, Marina: I codici di Prisciano. Roma 1978, hier S. 20.
  • Pellegrin, Elisabeth: Essai d’identification des fragments dispersés dans des manuscrits des bibliothèques de Berne et de Paris, in: Bulletin d’information de l’Institut de recherche et d’histoire des textes 9 (1960), S. 7–37, hier S. 13.
  • Scarpatetti, Beat Matthias von: Katalog der datierten Handschriften in der Schweiz in lateinischer Schrift vom Anfang des Mittelalters bis 1550. Bd. II: Die Handschriften der Bibliotheken Bern – Porrentruy. Dietikon-Zürich 1983, hier Textbd. S. 192 (Nr. 523), Tafelbd. Abb. 685.
Externe Ressourcen: