Descrizione breve:Questo terzo volume, dei tre che costituiscono la Bibbia di Engelberg, contiene il Nuovo Testamento. Il codice comprendeva originariamente 204 fogli. Su uno dei fogli ritagliato, che oggi si conserva con la segnatura D 126 nell’archivio del monastero, viene menzionato in un verso di cinque righe il nome di Richene quale copista, scrittore anche dei due volumi con il Vecchio Testamento (Cod. 3 e Cod. 4). L’abate Frowin (1143-1178) ed il suo copista Richene sono raffigurati in una illustrazione a piena pagina a c. 1r. Allo stesso modo sono rappresentati i quattro evangelisti con i loro attributi, ricordati anche in alcuni versi (108v, 134v, 153v, 181r). Alle cc. 103r fino 105v sono inserite le tavole dei canoni. Il manoscritto presenta alcune iniziali non completate, parti lasciate libere per la decorazione ed alcune pagine completamente bianche.(grd)
Descrizione standard: P. Benedictus Gottwald, Catalogus codicum manu scriptorum qui asservantur in Bibliotheca Monasterii O.S.B. Engelbergensis in Helvetia, Freiburg im Breisgau 1891, p. 15-17.
Mostra la descrizione standard
Descrizione aggiuntiva: Katalog der datierten Handschriften in der Schweiz in lateinischer Schrift vom Anfang des Mittelalters bis 1550, Bd. II: Die Handschriften der Bibliotheken Bern-Porrentruy, bearbeitet von Beat Matthias von Scarpatetti, Dietikon-Zürich 1983, Nr. 225, S. 84.
Mostra la descrizione aggiuntiva
Descrizione aggiuntiva: Bruckner Albert, Scriptoria Medii Aevi Helvetica 8, Schreibschulen der Diözese Konstanz, Stift Engelberg, Genf 1950, S. 110.
Mostra la descrizione aggiuntiva
Online dal: 09.06.2011
Engelberg, Stiftsbibliothek, Cod. 5
Pergamena · 199 ff. · 38 x 28 cm · Engelberg · 1143-1178
Biblia latina vulgatae versionis cum prologis
Come citare:
Engelberg, Stiftsbibliothek, Cod. 5, f. 90v – Biblia latina vulgatae versionis cum prologis (https://www.e-codices.ch/it/list/one/bke/0005)
P. Benedictus Gottwald, Catalogus codicum manu scriptorum qui asservantur in Bibliotheca Monasterii O.S.B. Engelbergensis in Helvetia, Freiburg im Breisgau 1891, p. 15-17.
Titolo del codice: Biblia latina vulgatae versionis cum prologis.
Datazione: Exaratus saeculo XII.
Segnatura precedente:
Olim signatus 1/3.
Dimensioni:
Foliorum 199.
Constabat olim 204 foliis, sed duo in capite et ad calcem tria folia, quibus documenta saec. XII.-XIV. inscripta sunt, ante centum fere annos excidi et in cista D. archivi nostri deponi placuit, quorum ultimum (sign. D. 126) exhibet versus sequentes: Quod vult dicendo prudens homo vel faciendo Aptos aptorum fines videt afficiorum, Richene magnorum scribens haec scripta virorum Institit hoc fine. Bene quod vivat sine fine Rerum fons finis hic ei quod sit dato finis.
Formato: 380 : 280 mm.
Disposizione della pagina:
Columnis binis
Tipo di scrittura e mani: Exaratus saeculo XII. sub b. Frowino abbate per Richenen monachum
Decorazione: Hic codex rubricatus atque figuris et initialibus litteris exornatus
Contenuto:
Biblia latina vulgatae versionis cum prologis. Tomus III., in quo hic ordo librorum: Epistolae canonicae. ApocaIypsis. Actus apostolorum. Epistolae b. Pauli. Quatuor evangelia. Epistolam ad Hebraeos sequitur fol. 98'.Epistola ad Laodicenses, cui adposita est nota:
Haec epistola non est Pauli.
Singulos sacrae scripturae libros praecedunt prologi, praefationes vel argumenta, quorum haec sunt initia:
(Fol. 1'.)
>Praefatio s. Jeronimi presb. in canonicas epistolas.<
(rubr.)
Non ita ordo est …
P. L. 29, 821-832.
(Fol. 24.)
>Praefatio s. Jeronimi in actus apostolorum.<
(rubr.)
Lucas natione Syrus, cuius laus …
(Fol. 47'.)
>Praefatio s. Jeronimi presb. in epistolas Pauli.<
(rubr.)
Primum quaeritur, quare …
P. L. III, 1275-1278.
(Fol. 48'.)
>Prologus in epistolam ad Romanos.<
(rubr.)
Romani sunt qui ex Judaeis gentibusque …
(Fol. 49.)
>Argumentum.<
(rubr.)
Romani qui in urbe Roma in Christum Jhesum …
(Fol. 58.)
>Argumentum in epistolam I. ad Corinthios.<
(rubr.)
Corinthii sunt Achaici …
P. L.
114, 519.
(Fol. 66'.)
>Argumentum in secundam epistolam.<
(rubr.)
Post actam poenitentiam …
P. L. 114, 551.
(Fol. 72.)
>Argumentum<
(rubr.) in ep. ad Galatas.
Galathae sunt Graeci. Hi verbum veritatis …
P. L. 114, 569.
(Fol. 75.)
>Argumentum<
(rubr.) in ep. ad Ephesios.
Ephesii sunt Asiani. Hi accepto verbo …
P. L. 114, 587.
(Fol. 78.)
>Argumentum<
(rubr.) in ep. ad Philippenses.
Philippenses ipsi sunt Macedones …
P. L. 114, 601.
(Fol. 80'.)
>Argumentum<
(rubr.) in ep. ad Colossenses.
Colossenses et hi sicut Laudicenses …
P. L. 114, 609.
(Fol. 82'.)
>Argumentum<
(rubr.) in ep. I. ad Thessalonicenses.
Thessalonicenses sunt Macedones …
P. L. 114, 615.
(Fol. 84'.)
>Argumentum<
(rubr.) in ep. II. ad Thessalonicenses.
Ad Thessalonicenses secundam scribit …
P. L. 114, 619.
(Fol. 85'.)
>Argumentum<
(rubr.) in ep. I. ad Timotheum.
Timotheum instruit et docet …
P. L. 114, 623.
(Fol. 88.)
>Argumentum<
(rubr.) in ep. II. ad Timotheum.
Item Timotheo scribit de exhortatione …
P. L. 114, 633.
(Fol. 90.)
>Argumentum<
(rubr.) in ep. ad Titum.
Titum commonefacit et instruit …
P. L. 114, 637.
(Fol. 91.)
>Argumentum<
(rubr.) in ep. ad Philemonem.
Philemoni familiares Iitteras facit …
P. L. 114, 641.
(Fol. 91'.)
>Praefatio in epistolam ad Hebraeos.<
(rubr.)
In primis dicendum est, cur apostolus …
P. L. 112, 711.
(Fol. 99.)
>Beatissimo papae Damaso Jeronimus presbyter.<
(rubr.)
Novum opus facere me cogis …
P. L. 29, 525-530.
(Fol. 100'.)
>Prologus quatuor evangeliorum.<
(rubr.)
Plures fuisse qui evangelia …–…
viris canendas.
P. L. 26, 15-20. A.
(Fol. 101'.)
>Eusebius Carpiano fratri in domino salutem.<
(rubr.)
Amonius quidam Alexandrinus …
P. L. 29, 529-531.
(Eodem folio.)
>Jeronimus Damaso papae.<
(rubr.)
Sciendum etiam ne quis ignarum …
P. L. 29, 529. nota c.
(Fol. 106.)
>Argumentum secundum Matthaeum.<
(rubr.)
Matthaeus ex Judaea sicut in ordine …
(Fol. 132'.)
>Praefatio evangelii secundum Marcum.<
(rubr.)
Marcus evangelista dei …
Cat. codd. hag. Parisiens. I, 272-273.
(Fol. 150.)
>Praefatio in evangelium secundum<
(rubr.) Lucam.
Lucas Syrus Antiocensis, arte medicus …
P. L. 30, 643-644.
(Fol. 179'.)
>Prologus sancti Johannis evangelistae.<
(rubr.)
Hic est Johannes evangelista unus …
P. L. 92, 633-636.
Singulis evangeliis 'breviarium' seu 'capitula' praemittuntur et sua cuiusque evangelistae delineata imago his versibus explicata:
(Fol. 108'.)
Lectio Matthaei datur humanae speciei, Quod sit Christus homo patet id referente Matthaeo.
(Fol. 134'.)
Marci clamantis vox noscitur esse leonis, Clamor scribentis similat rugire frementis.
(Fol. 153'.)
Bos quia mactatur, bove Lucas significatur. Coepit ab hoc Lucas, quod sacrificat Zacharias.
(Fol. 181.)
Astra petens ales est scribens alta Johannes, Aethera transcendit, secreta dei quia pandit.
Origine del manoscritto:
Exaratus saeculo XII. sub b. Frowino abbate per Richenen monachum: folio enim primo effigie repraesentantur 'Frowinus Abbas' eiusque amanuensis 'Richene' his versibus adiectis:
Cur aut unde minus habet a mercede Frowinus? Cum scriptor scripsi, manus autem paruit ipsi. Dum bene praecedit hic, dum catus alter obedit Merces amborum florebit in arce polorum.
Bibliografia:
Prologi, praefationes et argumenta, quae in Patrologia latina non inveni, typis edita habentur in multis sacrae scripturae editionibus saeculi XV., item in libello qui inscribitur 'Prologi Sancti Hieronymi in Bibliam, Parisiis In campo gaillardo a Guidone Mercatoris Impressi, Anno .. 1495'.
De figuris et litteris initialibus, quas 'Frowinianas' dicimus, in codd. 3. 4. 5. plus minusve artificiose confectis cfr. Rahn, Geschichte der bildenden Künste in der Schweiz. Zürich 1876. Pag. 307.
De b. Frowino abbate Engelbergensi cfr. Engelberg. p. 25 sqq. Allgemeine deutsche Biographie 8. 158. (Leipz. 1878.) Wetzer und Welte's Kirchenlexikon. II. Aufl. IV, 2065. (Freiburg 1886.)
Aprire in Mirador
Thumbnails