The following descriptions are available for this manuscript

  • Lenz Philipp / Ortelli Stefania, Die Handschriften der Stiftsbibliothek St. Gallen, Bd. 3: Abt.V: Codices 670-749: Iuridica; Kanonisches, römisches und germanisches Recht, Wiesbaden, 2014, S. 39-48.
    (Standard description, currently displayed)
  • Scherrer Gustav, Verzeichniss der Handschriften der Stiftsbibliothek von St. Gallen, Halle 1875, S. 222.
    Show additional description
St. Gallen, Stiftsbibliothek, Cod. Sang. 678
Creative Commons License

Lenz Philipp / Ortelli Stefania, Die Handschriften der Stiftsbibliothek St. Gallen, Bd. 3: Abt. V: Codices 670-749: Iuridica; Kanonisches, römisches und germanisches Recht, Wiesbaden 2014, S. 39-48.

Manuscript title: Theologischer, das Konzil von Konstanz dokumentierender, astrologischer und medizinischer Sammelband
Place of origin: Südwestdeutscher Raum
Date of origin: 15. Jh.
Former shelfmark: D.n. 293
Support: Papier
Extent: 218 Seiten. 109 Blätter.
Format: 21 x 14,5-15
Foliation: Paginierung I.v.A. 1-218.
Collation: Die Hs. besteht aus 5 Teilen: Teil I p. 1-72; Teil II p. 73-100; Teil III p. 101-176; Teil IV p. 177-202; Teil V p. 203-218.
Condition: p. 1 und 218 Papier gebräunt
Binding:
  • Einband des 18./19. Jh. Kleisterpapier auf Karton. Rücken mit Leder überzogen. Darunter Rückenplatte aus Leder eines Kopertes bzw. eines flexiblen Einbandes sichtbar. Deckelverbindung mittels ausgefranster Schnüre, die unter die Rückenplatte hindurch auf die Aussenseiten der Deckel gezogen wurden. Heftung ohne Bünde direkt auf die Rückenplatte (vgl. Scholla, Libri sine asseribus, S. 79, 81).
  • Pergamentene Falzverstärkungen in den Lagenmitten, verschiedener Makulatur entnommen, darunter besonders häufig, z. B. p. 12/13, 36/37, 112/113, 190/191, lateinische und möglicherweise in einer weiteren Sprache geschriebene (vgl. p. 190/191 den Gebrauch von ch und k) Fragmente in frühgotischer Minuskel des 12./13. Jh. Vorderes Spiegelblatt und hinteres Spiegelblatt sind Fragmente, die einen frühneuhochdeutschen Text mit lateinischen Einschüben (z. B. auf dem vorderen Spiegelblatt: In domo patris mei [Io 14,2]) enthalten (Predigt/Bibelauslegung?) und aus dem 15. Jh. stammen. Auf dem vorderen Spiegelblatt klebt ein Zettel mit Inhaltsangabe von Jodocus Metzler: 350. De 7 vitiis et peccatis mortalibus ...-... Item de regim[ine] sanitatis.
Origin of the manuscript: Gemäss der Schrift, dem Schreibdialekt deutscher Texte und dem Inhalt (s. u.) wohl im südwestdeutschen Raum geschrieben. Vielleicht im Besitz von Conrad Eggen, Prediger in Esslingen, dem Adressaten eines Traktates (p. 205).
Acquisition of the manuscript: In der Klosterbibliothek spätestens seit 1553-1564 wegen dem Stempel D. B. (p. 172). Inhaltsangabe (s. o.) und Einträge (s. u. Teil I und IV) von Jodocus Metzler. Alte Signatur Pius Kolb p. 1: D.n. 293.
Codicological unit: Teil I p. 1-72
Support: Papier. Wasserzeichen: Ochsenkopf und ein weiteres, nicht bestimmbares.
Collation: 3 VI72. Reklamanten zu Lagenende unten rechts sichtbar bis p. 40.
Page layout: Schriftraum einspaltig, 15-16 × 10, 38-41 Zeilen, seitlich, häufig auch unten und oben begrenzt durch braune Tintenlinierung.
Writing and hands: Jüngere gotische Buchkursive/Bastarda mit Schleifen des 15. Jh., von 2 Händen, in hell- und dunkelbrauner Tinte:
  • 1. Hand p. 1-41, wohl identisch mit der 2. Hand in Teil IV;
  • 2. Hand p. 42-70, identisch mit der 2. Hand in Teil II.
Decoration: p. 1 Incipit, p. 41 Explicit und gelegentliche Überschriften in textualisähnlicher Schrift, p. 70 Explicit in roter Tinte, 2-3-zeilige rote Lombarden, Rubrizierung.
Additions:
  • p. 71 Eintrag möglicherweise einer weiteren Hand in jüngerer gotischer Buchkursive/Bastarda mit Schleifen des 15. Jh. in brauner Tinte;
  • p. 64 Nota bene wohl von Jodocus Metzler eingetragen.
Contents:
  • 1-41 Robertus Holcot (?): Tractatus de vitiis capitalibus
    • (1-41) >Incipit tractatus bonus et vtilis de vii viciis et peccatis mortalibus< Est autem peccatum secundum Augustinum dictum uel factum uel concupiam [sic] contra legem dei …–… posset per tuos labores venire ad uitam eternam. Amen. >Explicit tractatus de vii viciis.< Rest der Seite leer.
    Bloomfield, Incipits, Nr. 3792; Schönberger, Repertorium 3, S. 3509. Vgl. den Befund von Gerhardt Powitz, Die Handschriften des Dominikanerklosters und des Leonhardstifts in Frankfurt am Main, Frankfurt a. M. 1968, S. 326 (Ms. Praed. 142), der auch hier zutrifft: Abgesehen von einzelnen Textstellen, Väter- und Bibelzitaten ist die vorliegende Hs. verschieden von Guilelmus de Lanicea: Diaeta salutis, gemäss Ed. Sancti Bonaventurae ... operum tomus sextus, Rom 1596, Sp. 286b-294a.
  • 42-45 Caesarius Arelatensis: Sermo 41
    • (42-45) Nemo dicat fratres quod temporibus nostris …–… misericordia plena est terra. Amen.
    CPL 1008; CPPM 1a, 1078; Janner/Jurot, Handschriftliche Überlieferung 1, S. 220. Ed. CC 103, S. 180-184.
  • 45-47 Arnulfus de Boeriis: Speculum monachorum
    • (45-47) Si quis emendatoris vite desiderio tactus cogitationum, locutionum operumque suorum sollicitus explorator …–… puluere contegantur et sempiterne oblivione tradantur etc. >Explicit speculum beati Bernhardi.<
    Bloomfield, Incipits, Nr. 5582. Ed. PL 184, Sp. 1175-1178, Z. 8.
  • 47-63 Stella clericorum
    • (47-63) In medio nebule id est peccatorum. Proprietates huius stelle matutine possunt referi ad quemlibet doctorem …–… incepi ve nobis ve et semper ve. Deo gratias etc. >Explicit liber intytulatus stella clericorum in quo de dignitate et informatione prelatorum ac pastorum necnon sacerdotum pulchre pertractantur. Amen etc.<
    Bloomfield, Incipits, Nr. 4435. Druck: Hain 15060-15080; verglichen mit Hain 15062 (letzte Zeilen abweichend). Ed. Eric H. Reiter, Stella clericorum (= Toronto Medieval Latin Texts 23), Toronto 1997. Eric H. Reiter, The Stella clericorum and its Readers. A Study of the Reception of Popular Theology in the Later Middle Ages, PhD Thesis, University of Toronto, 1994.
  • 64-70 Tractatus contra luxuriam
    • (64-70) Non in accusatione luxurie etc. [Tit. 1,6] i. Thm. (?) postquam in precedenti lectione visum est quod a tempore promulgationis ewangelii usque ad tempus Martini pape cuilibet sacerdoti sive pontifici propter euitandam fornicationem fuit concessum quod haberet unam legittimam uxorem dicente apostolo in textu eiusdem lectionis inmediate precedentis …–… Episcoporum qui eos katholice ordinauerunt filii subdite non in accusatione luxurie. >Explicit collatio pulchra contra vitium luxurie etc.<
      Neben zahlreichen Bibelstellen, kirchlichen und weltlichen Autoritäten wird (64) der englische Dominikaner und scholastische Philosoph und Theologe Ruͤpertus Holcot († 1349) zitiert.
  • 71 Einträge. >De mulieribus<
    • Ovid: Ars amatoria 1,345. Quedam negant gaudent tamen esse rogate.
    • Ovid: Amores 1,8,43. Ludunt formose: casta est quam nemo rogavit.
    • Jacobus de Cessolis: De ludo scachorum, tractatus 4, Ende c. 3 (Exzerpt). Homo fugiat a mala muliere que muscipula est omnium calamitas rerum.
    • Vers. Tollit opes, famam, vires sensumque libido.
      Rest der Seite leer, (72) leer.
    Walther, Proverbia, Nr. 22968; Nr. 14067; Ed. Ernst Köpke, Jacobus de Cessolis, Liber de moribus hominum et officiis nobilium, Brandenburg a. d. Havel 1879, S. 33; Walther, Proverbia, Nr. 43874b.
Codicological unit: Teil II p. 73-100
Support: Papier. Wasserzeichen: Ochsenkopf mit Stange.
Collation: VIII100. Zeitgenössische Lagenzählung (?) am Ende der Lage: 9us.
Page layout: Schriftraum einspaltig, 15,5-16 × 10,5-11, 30-38 Zeilen, begrenzt durch braune Tintenlinierung.
Writing and hands: Jüngere gotische Buchkursive/Bastarda mit Schleifen des 15. Jh., von 2 Händen, in brauner Tinte:
  • 1. Hand p. 73-90;
  • 2. Hand p. 91-99, identisch mit der 2. Hand in Teil I.
Decoration: p. 73 und 74 2-3-zeilige rote Lombarde, Rubrizierung.
Additions: vor allem Nota- und Inhaltsvermerke des 15. Jh.
Contents:
  • 73-99 Matthaeus de Cracovia: Dialogus rationis et conscientiae de crebra communione
    • (73) Prolog. Multorum tam clericorum quam laicorum querela est non modica …–… quid sit agendum.
    • (74-99) Text. Aggrediatur ratio igitur conscientiam utpote minus iuste agentem [utpote hec verba steht auf der vorangehenden p. 73 unten am Schluss des Prologs] …–… vivit et regnat deus in secula seculorum amen. Rest der Seite leer, (100) leer.
    Bloomfield, Incipits, Nr. 3136. Ed. Władysław Seńko, Adam Ludwik Szafrański, Mateusza z Krakowa Opuscula theologica dotyczace spowiedzi i komunii (= Textus et studia historiam theologiae in Polonia excultae spectantia 2/1), Warschau 1974, S. 367-409, diese Hs. erwähnt S. 361. Franz J. Worstbrock, »Matthäus von Krakau«, in: VL2 6, Sp. 177-178.
Codicological unit: Teil III p. 101-176
Support: Papier. Wasserzeichen: Ochsenkopf.
Collation: 2 VI148 + VII176. Reklamanten auf dem Verso der Blätter unten rechts.
Page layout: Schriftraum einspaltig, 16-17 × 11,5, 34-39 Zeilen, begrenzt durch braune Tintenlinierung.
Writing and hands: Jüngere gotische Buchkursive/Bastarda mit Schleifen des 15. Jh., wohl von einer Hand, identisch mit der 1. Hand in Teil V, in brauner Tinte.
Decoration: p. 114, 116, 143, 146 Überschriften und p. 144 Explicit in roter Tinte, 2-3-zeilige Lombarden, Rubrizierung.
Additions: p. 172 beatus vir qui in Textualis, rot.
Contents:
  • 101-113 Henricus de Hassia iunior: Dialogus de celebratione missae
    • (101) Prolog. Quando vox illa iusticie auribus meis insonuit que seruum torpentem …–… difformi karitate tamen seruenti.
    • (101-113) Text. Pontifex. Dic michi, o sacerdos, quid cause quod in execucione tui officii ad quod te ordinavi …–… reuereri et timere qui (?) est benedictus in secula. Amen. >Explicit exhortatio quedam de celebratione misse<
    GW 9511-9512; verglichen mit GW 9511. Franz, Messe, S. 516-517; Konrad J. Heilig, Kritische Studien zum Schrifttum der beiden Heinriche von Hessen, in: Römische Quartalsschrift 40 (1932), S. 105-176, hier S. 161-163; Franz J. Worstbrock, »Heinrich von Hessen d. J.«, in: VL2 3, Sp. 756-757.
  • 113 Den geistlichen Autoritäten Ambrosius Mediolanensis, Bernardus Claraevallensis, Augustinus und Gregorius papa zugeschriebene Zitate. Ambrosius dicit: O sacerdos attende dignitatem propriam qua maiorem tibi deus …–… qualiter fit expensum.
  • 114-115 X 1.1.1. >De fide katholica< Firmiter credimus et simpliciter confitemur …–… merentur beatitudinem peruenire. >Et sic est finis istius negocii.<
    Ed. Friedberg, Decretalium collectiones, Sp. 4-5.
  • 115 Typologisches Apostel-Propheten-Credo in einfacher schematischer Darstellung. Petrus. Credo in Deum. Ieremias. Patrem inuocabis qui fecit et condidit te[rram]; vgl. Ier 29,12; 10,12]. Andreas. Et in Iesum Christum. David. Dixit dominus ad me: Filius meus es tu [Ps 2,7] …–… isti sunt duodecim articuli fidei eidem a prophetis sanctis approbati.
  • 115 Gregorius I. papa: Homiliae in evangelia, homilia 31 (Exzerpt) Sanctus Gregorius de consuetudine. Usitata culpa obligat mentem ut nequaquam surgere possit …–… coactus cadit.
    Ed. CC 141, S. 274, Z. 126-128.
  • 116-172 Dokumente zum Konzil von Konstanz 1414-1418
    • (116-122) Jacobus Laudensis: Collatio super condemnatione Hieronymi Pragensis [30. Mai 1416]. >Collacio contra Iheronimum Hussitam in publica sessione Constantie facta, ipso postea igne cremato< Supreme trinitatis nomine invocato propresenti proposito occurrit michi thema merito proponendum …–… benedictus in secula seculorum. Amen.
      Kaeppeli, Scriptores 2, Nr. 2047. Ed. Hardt, Magnum oecumenicum Constantiense concilium 1, S. 931-947; Mansi, Sacrorum conciliorum 28, Sp. 572-577.
    • (122-131) Tractatus contra communionem laicorum sub utraque specie. Nota contra illos qui dicunt quod communio sacramenti sub utraque specie fit de neccessitate salutis probare volentes per ewangelium et Paulum infra Cor. xi Ad hoc respondetur concedendo quod dominus hoc sacramentum populis suis dedit sub utraque specie …–… sicut sub utraque et tam efficaciter.
    • (131-140) Johannes Gerson: De necessaria communione laicorum sub utraque specie [20. August 1417]. Oblaturus iuxta seniorum huius sacri concilii Constantiensis monitionem generalem nonnulla que concernunt expugnatione[m] heresum Scriptura sacra est fidei regula …–… prouideat siue disponat. Amen. Deo gratias. >Explicit tractatulus aduersus heresim nouam de materia communionis laycorum sub utraque specie raptim editus Constantie anno domini 1417 die 20 mensis Augusti.<
      Ed. Palémon Glorieux, Jean Gerson. Oeuvres complètes, Bd. 10, S. 55-64, Nr. 498.
    • (140-143) Petrus de Alliaco [?]: Conclusiones de communione plebis sub utraque specie. Contra quosdam asserentes quod oporteat populum laycalem communicare sub utraque specie per doctores sacre theologie in sacro concilio Constantie existentes ponuntur conclusiones infrascripte. Anno domini 1416. Prima conclusio: Christus post cenam instituit et ministravit sub utraque specie …–… sola obedientia fidei meritum possidet sine qua quilibet infidelis conuicitur. >Explicit hoc factum.<
      Ed. Hardt, Magnum oecumenicum Constantiense concilium 3, S. 586-592; Mansi, Sacrorum conciliorum 28, Sp. 157-160. Vgl. Walter Brandmüller, Das Konzil von Konstanz, Bd. 1, 2. Aufl., Paderborn etc. 1999, S. 372.
    • (143-144) Sessio XIII [15. Juni 1415]. >Sequitur aliud de eadem materia< Hec est declaratio seu statutum generalis concilii scilicet Constantiensis facta seu factum in sessione dicti concilii habita xv die Iunii que erat dies sancti anni, anno domini m̊ cccc̊ xv̊ presidente uel presente rege Romanorum, Ungarorum et Bohemorum Sigismundo. [C]um in nonnullis patribus quidam temerarie asserere presumant populum laycum Christianum debere sacrum eukaristie sacramentum sub utraque specie …–… Inuocato etiam ad hoc si opus fuerit brachio seculari. >Explicit istud opus< (145) Leer.
      Ed. Mansi, Sacrorum conciliorum 27, Sp. 727-728; Giuseppe Alberigo et al. (Hg.), Conciliorum oecumenicorum decreta, Bd. 2, 3. Aufl., Zürich etc. 2000, S. 418-420.
    • (146-166) Jacobus de Noviano: Disputatio cum Hussitis. >Magister Iacobus Parysis. Utrum liceat viris ecclesiasticis aliquid possidere< Inter alia disputata ex tempore hec questio versabatur utrum viris ecclesiasticis seu clericis liceat aliquid possidere. Una pars tenebat non esse licitum …–… post hanc vitam me benignissime saluator aggregare queso dignare. Amen. Rest der Seite leer.
      Ed. Joannes Sedlak, Jacobi de Noviano, Mgri Parisiensis, Disputatio cum Hussitis, Brünn 1914.
      • (167-168) Liste der Wähler von Papst Martin V., aufgegliedert in Kardinäle der römischen Kirche, dann nach Nationen.
      • (167) >Ista sunt nomina electorum Romani summi pontificis et primo revendissimorum dominorum sancte Romane ecclesie cardinalium nomina hic ponuntur< Iohannes Ostiensis vicecancellarius …–… Laudus de Comitibus.
      • (167-168) >Isti sunt adiuncti cardinalibus pro electione summi pontificis ex parte nacione.< Italice scilicet archiepiscopus Mediolanensis …–… ambassator regis Portugallie.
      • (168-169) Regeln zur Wahlprozedur. >Ista sunt que supradicti electores Romani pontificis seruare tenentur et ad que et non ultra compelli possunt per custodes conclavis< Primo quod infra decem dies a die iam lati per concilium …–… ultra premissa coactabunt. Istud factum est Constantie anno domini m̊ cccc̊ xvii̊ die uero octaua mensis Nouembris eodem die quo electores conclaue intrauerunt.
      • (169-172) Wahl Papst Martins V. [8.-11. November 1417]. Item supradicti electores intrauerunt conclaue viii die mensis Nouembris et xi die papam elegerunt, scilicet in die sancti Martini, et elegit sibi nomen Martinus quintus. Et secunda dominica post eius electionem, scilicet xxi die eiusdem mensis, sollempniter fuit coronatus. Item omnibus peractis ut premittitur (?) octavo die mensis Nouembris que fuit feria secunda ante festum Martini ante solis occasum intrauerunt domini electores …–… aliquem subordinationem sue electionis quouismodo procurasse. Amen.
      • (172) Eintrag. Beatus vir qui. Stempel D. B. [s. o.], Rest der Seite leer
      • (173-176) leer.
      (167-168) Vgl. Walter Brandmüller, Das Konzil von Konstanz, Bd. 2, Paderborn u. a. 1998, S. 358-370. (168-169) Ed. Hardt, Magnum oecumenicum Constantiense concilium 4, Sp. 1465-1468. (168-172) Dieselben Texte z. B. auch in Prag, Nationalbibliothek der Tschechischen Republik, XF.10, f. 45r-47v.
Codicological unit: Teil IV p. 177-202
Support: Papier. Wasserzeichen: Ochsenkopf mit Stange.
Collation: (VI+1)202; p. 179/180 ist Einzelblatt. P. 182-194 Reklamanten auf dem Verso der Blätter.
Page layout: Schriftraum einspaltig, 16-17 × 7,5-10,5, 24-34 Zeilen, p. 177-180 seitlich, p. 181-190 ganzer Schriftraum begrenzt durch braune Tintenlinierung.
Writing and hands: Jüngere gotische Buchkursive/Bastarda mit Schleifen, wohl von 3 Händen des 15. Jh., in brauner Tinte:
  • 1. Hand p. 177-180;
  • 2. Hand p. 181-195, wohl identisch mit der 1. Hand in Teil I;
  • 3. Hand p. 196-198.
Decoration: Rubrizierung.
Additions: P. 197 Eintrag von Jodocus Metzler: Nota bene. Haec sunt superstitiosa
Contents:
  • 177-180 Astrologische und medizinische Traktate
    • (177-179) Astrologisch-medizinischer Kurztraktat. >Nota bona de flebothomia et de aliis<
      • (177) Than [Thaurus] ge[mini] le[o] uir[go] ca[pricorn] mala. Can[cer] scor[pio] pis[cis] indifferentia bona blasa cum (?) ibi per litteram l huius dictionis blausa. Intelligitur libra per primum a aries pars sagitarius per ultimum a aquarius. Que sunt bona signa que ad sanguinis minutionem
      • (178) Nota quod hec ideo dicuntur amobilia signa quia cum sol ingreditur
      • (178) Hec ideo dicuntur firma quia cum sol ingreditur eorum initia tempus figunt inesse
      • (179) Hec ideo dicuntur communia quia cum sol ad eorum medietatem pervenit tempus secundum temporis proprietatem uel qualitatem. Et sic est finis.
    • (179-180) Astrologisch-medizinischer Kurztraktat. >Item nota bene< Du solt wissen, das der mann belibt in denn zwelff zaichen in jeglichem drithalben tag, aber die sunn belipt in jeglichem drissig tag. Du solt och wissen, daz du númer solt laussen an kainem dinem gelid noch an kainem tail dines libs …–… gar sorglich und gar unschaͤdlich und fast schad. Schreibdialekt: alemannisch.
  • 180 Über drei günstige Tage für den Aderlass. >Item es sint dri ussgenomen tag, an den guͦt laussen ist< Der erst tag ist ze dem ingenden aberellen an dem sibent tage …–… Der dritte tag ist ze dem ussgenden ersten herbstmanot etc. Et est finis. Rest der Seite leer. Schreibdialekt: alemannisch.
  • 181-188 Johannes de Toledo: Liber de conservando sanitate sive Dietarium. Scribitur ab Ysac in quarta Viatici quod quicumque vult continuam custodiere sanitatem …–… incurrunt magna pericula per negligentiam immutationis. Folgt zunächst ziemlich getreu der Edition, weicht dann zunehmend davon ab.
    Thorndike/Kibre, Catalogue, Sp. 1413.6. Ed. L. Elaut, The Walcourt Manuscript: A Hygienic Vade-mecum for Monks, in: Osiris 13 (1958), S. 184-209, hier S. 187-195 (Nr. 1-16).
  • 188-195 Flos medicinae scholae Salerni [Exzerpte]. Quouis mense bene prodest incisio vene / In iuvene seu sene si vene sunt sanguine plene …–… caseus est sanus dum dat auarus manus.
    Walther, Initia, Nr. 16396. Vgl. Ed. Salvatore De Renzi, Collectio Salernitana, Neapel 1852-1859 (ND Neapel 2001).
  • 196-197 Über den Aderlass an bestimmten Tagen und seine Folgen. >Nota bene< Si quis in die circumcisionis domini, hec est dies Egyptiaca, et (?) in conversione sancti Pauli minuerit aut infra annum morietur vel visus vel auditus minuetur aut dolores capitis patietur. iii̊ Kalendarum Marcii, hoc est sexta die post Mathie, si quis minuerit vel moritur …–… et scabiem Scwammosam habebit.
    Eintrag des Jodocus Metzler [s. o.], Rest der Seite leer.
  • 198 Deutsche und lateinische Rezepte gegen die Pest. >Nota bene de pestilencia< Dis r[ezept] ward gesant unserm herrn uatter dem babst von den besten maister, die in der welt wären. Zem ersten, wer begriffen ist mit der zruͤsen (?) an dem bain oder anderswa, wil er genesen, der nem driax und senf und holderbleter …–… numquam aliquis sit mortuus a pestilentia, qui hoc continuauerit de solo polo.
    Rest der Seite leer, (199-202) leer. Schreibdialekt: alemannisch.
Codicological unit: Teil V p. 203-218
Support: Papier. Wasserzeichen nicht bestimmbar.
Collation: IV218. P. 208 Reklamant.
Page layout: Schriftraum einspaltig, p. 203-210 16,5 × 11,5, 34-36 Zeilen, begrenzt durch braune Tintenlinierung, p. 211-218 19 × 13, 42-46 Zeilen, keine Schriftraumbegrenzung.
Writing and hands: Jüngere gotische Buchkursive/Bastarda mit Schleifen, von 3 Händen des 15. Jh., in brauner Tinte:
  • 1. Hand p. 203-210, identisch mit der Hand in Teil III;
  • 2. Hand p. 211, Z. 5 - p. 217;
  • 3. Hand p. 218, vielleicht identisch mit der 3. Hand in Teil IV.
Decoration: p. 203-210 Rubrizierung.
Additions: p. 211-217 Marginalien von der Texthand.
Contents:
  • 203-205 Astrologisches
    • (203-204) Neumond, Sternzeichen und Aderlass in den Monaten Juni bis Dezember. >Incensiones lune secundum medium motum per hos menses tantum< Iunius. Incensio ipsius Iunii est ipsa die Barnabe apostoli, prima die Iunii luna est in aquario, mi[nutioni] bona …–… December. Incensio Decembris erit in vigilia Nicolai confessoris vicesima octaua luna est in libra mi[nutioni] bona etc.
    • (204) Tabelle der dies, hore und puncta für die Monate März bis Dezember.
    • (204-205) Aufstellung von Sternzeichen in den Monaten März bis Dezember.
  • 205-210 Traktat zum Buss- und Ablasswesen in Briefform
    • (205-210) Laudabili et honorando sacerdoti domino Conrado Egen Ezzlingensi predicatori excellenti Iohannes Ruͦss modicum id quod est. Multiplex misericordia dei secundum scribit Leo papa ad Theodorum Forolinensis [sic] episcopum. Unde misericors et miserator dominus …–… ultimum sunt quam plures notabiles opiniones. >Explicit opus hoc.<
      Zitiert werden (206, 207) das Decretum Gratiani sowie (207) Ioh. Andree, (208, 209) Host. und (209) Raymundus [Johannes Andreae, Henricus de Segusio, Raymundus de Penaforti]. Vielleicht handelt es sich um den 1415-1447 bezeugten Johannes Ruoss, Magister Artium und Bakkalaureat des kanonischen Rechts, kaiserlichen Notar, sowie um den ca. 1469 verstorbenen Kleriker und zeitweiligen Inhaber der Kirche Birmensdorf (ZH), Conrad Eggen.
    Vgl. Krebs, Investiturprotokolle, S. 87; Schuler, Notare, Nr. 1107.
  • 211 Eintrag. Nota sunt multe rationes quare homo non debet gloriari de suis bonis factis …–… 5̊ quia non sunt stabilita. 6̊ quia// bricht ab.
  • 211-217 Predigt bzw. geistliche Unterweisung
    • (211-217) In dei et virginis filio Christo Iesu predilectis (?) omnibus que sunt grata cum salute Igitur hec que scribo cum diligenti animadversione solerter percipite et vigilanter perpendite et ponderate, notate verba et signate misteria Audite et intelligite si tamen aures audiendi habetis Nichil enim verius vel sanctius vel fortius vel incommutabilius quam sancti ewangelii verba …–… quia vere peccator sum. Dominus vobiscum amen et vallete [sic] super bene in Christo Iesu omnium salvatore. (217) Kolophon. Scriptum infra octavam Corporis Christi 1403 [14.-21. Juni 1403]. Rest der Seite leer.
    (217) Kolophon mit Datierung nicht vermerkt im CMD-CH 3. Die Datierung scheint der Vorlage entnommen worden zu sein, denn die vorausgehende Hand p. 203-210 schreibt ebenfalls Teil III mit den Dokumenten zum Konzil von Konstanz (1414-1418).
  • 218 Nikolaus von Essen: Gesundheitsanweisung
    • (218) >Nota regimen magistri Nicolai de Essen< Lieber herr, ir sond uch ordenlich mit essen und mit trinken halten, also daz ir essen …–… und daz ander maul genn winter zuͦ dem miltz. Rest der Seite leer. Schreibdialekt: bairisch oder schwäbisch.
    Vgl. Manfred Peter Koch, »Nikolaus von Essen«, in: VL2 6, Sp. 1068-1069, diese Hs. als einziger Textzeuge erwähnt Sp. 1068.