Basel, Universitätsbibliothek, A X 84
Creative Commons License

Aus: HAN. Verbundkatalog Handschriften - Archive - Nachlässe, 2015.

Handschriftentitel: Psalterium feriatum
Entstehungsort: Basel
Entstehungszeit: 1471
Beschreibstoff: Papier
Umfang: 1 Band (235 Blätter)
Format: 10 x 14 cm
Seitennummerierung: Moderne Bleistiftfoliierung: 1 -235; Bl. 2 -86: recto oben rechts alt gezählt ij-lxxxiiiij; von Bl. 235 ein Stück unten rechts weggeschnitten
Lagenstruktur: Lagen: (VI+1)13 + 4 VI61 + (VI-1)72 + 4 VI120 + V130 + 4 VI178 + (IV-1+1?)185 + (VI+1)199 + 3 VI235; nach Bl. 67, Bl. 182 und 183 je ein Blatt herausgeschnitten, nach Bl. 187 ein Doppelblatt eingesetzt (188r ersetzt 190r)
Zustand: Gebrauchsspuren
Seiteneinrichtung: Schriftraum: 6-6,5 x 9 cm; 16-17 Zeilen.
Schrift und Hände: Kalligraphische Bastarda, geschrieben 1471 vom Basler Kartäuser Johannes Gipsmüller (Eintrag 235r; zum Schreiber A. Bruckner, Scriptoria medii Aevi Helvetica 10,87f.)
Musiknotationen: Hufnagelnotation
Buchschmuck: Rubriziert. 3r eine rot-blau gespaltene Lombarde, 37r blaue Lombarde mit grauem Fleuronné, rote mehrzeilige Lombarden, rote Seitentitel, Titel etc.
Spätere Ergänzungen: Einige Zusätze zum Text von anderer Hand
Einband: 15. Jahrhundert, braunes Leder mit Streicheisenlinien (Rücken erneuert 1935); Schnitt gelb, vorn rote und weisse Ledersignakeln; eine Schliesse (Leder erneuert); Spiegel Pergament-Fragment (liturg. Handschrift in kalligraphischer Quadrata, 14./15. Jh.); auf dem vorderen Deckel oben Titel mit Tinte (nicht mehr lesbar).
Hauptsprache: Latein
Inhaltsangabe:
Im ganzen Psalterium Antiphonen und andere Partikel, oft mit Noten. Entspricht nicht dem Psalterium im Breviarium Cartusianum, Venedig 1491 (GW 5197), auch nicht demjenigen B VI 14, 1r
  • 1r-v leer
  • 2r-25v Ad matutinas >Item nota quod ad matutinas in principio dicitur semper ter pater noster ave Maria et alias ad omnes alias horas semel pater noster ave Maria< …–… Sicud erat in principio et nunc et etc.
    • [2v:] >Feria secunda ferialibus diebus super psalmos A[ntiphona]< Servite domino
    • [3r:] Beatus vir …–… in die qua invocaverimus te
      - Ps 1-19
  • 25v-28v Symbolum Athanasium Quicumque vult salvus esse ante omnia opus est ut teneat catholicam fidem …–… salvus esse non poterit. Gloria patri et filio
  • 28v-36v Ordinarium officii >Sequuntur ferialibus diebus antiphone ad primas. feria 2a< Servite domino in timore
  • 37r-61v >Dominicis diebus ad matutinas< Domine in virtute tua …–… [54r:] super iudicium iusticie tue.
    • >Sequitur dominicis diebus Ad laudes< …–… et superexaltatus in secula

    - (37r-54r) enthält Ps 20-31; (54r-61v) enthält Ps 117.62, Dn 3,57-88; (59v-61v) der Hymnus "Splendor paterne glorie ...", notiert (Druck: Anal. Hymn. 50,11f. Nr. 5, hier Zusatzstrophe "Deo patri sit gloria ...")
  • 61v-94r Feria secunda >Sequuntur psalmi feria secunda ad matutinas ad primum nocturnum< [86r:] Miserere mei deus …–… ad dirigendos pedes nostros in viam pacis
    - (61v-86r) enthält Ps 32-44; (86r-94r) Feria secunda ad laudes, enthält Ps 50.5.35., Is 12,1-6, Ps 148-150, Lc 1,68-79
  • 94v-116r Feria tertia >Feria tercia ad matutinas invitatorium< …–… [111v:] et tocius noctis insidias tu repelle propitius. per dominum. >Tercia feria ad laudes an[tiphona]< …–…
    • >a[ntiphona]< Visitavit et fecit redempcionem dominus plebis sue
    - (94v-111v) enthält Ps 45-49.51-58; (111v-116r) enthält Ps 42.56, Is 38,10-20
  • 116r-226v Feria quarta >Sequitur Quarta feria ad matutinas invitatorium< …–… [139r:] et ab omni pravitate defendat. per dominum.
    • >feria quarta ad laudes< Amplius lava me …–… Et exultavimus et delectati sumus
    - (116r-139r) enthält Ps 59-72; (139r-144r) enthält Ps 63.64, I Rg 2,1-10
  • 144r-170v Feria quinta >Quinta feria ad matutinas invitatorium, quando non habet proprium< Adoremus dominum …–… [164r:] et lucem concede nobis perpetuam.
    • >Feria Quinta ad laudes< a[ntiphona]. Tibi soli peccavi …–… remissionem peccatorum eorum
    - (144r-164r) enthält Ps 73-84; (164r-170v) enthält Ps 87.89, Ex 15,1-19
  • 170v-198r Feria sexta >Sexta feria ad matutinas ferialibus diebus invitatorium< Dominum qui fecit nos …–… [192r:] et omnis falsitas inimici destruatur per d.
    • >Sexta feria ad laudes super ps. a[ntiphona]<
    - (170v-192r) enthält Ps 85-100; (192r-198r) enthält Ps 75.91, Hab 3,1-19
  • 198r-226v Sabbato >Sabbato ad matutinas invitatorium< Dominum deum nostrum Venite adoremus …–… [219v:] gracie tue lumen ostende per dominum.
    • >Sabbato ad laudes< Benigne fac …–… Fiat misericordia tua domine super nos. Quemadmodum etc. >Cetera quere in primis<
    - (198r-219v) enthält Ps 101-108; (219v-226v) enthält Ps 142, Dt 32, 1-43
  • 226v-230r Commune sanctorum >Sequuntur psalmi de versiculi de commune sanctorum Et primo de Apostolis In primo nocturno sunt psalmi<
    Nur Initien
  • 230v-234v Venite exultemus und Te decet laus Am Schluss des Psalms “Gloria” angefügt - Ps 94
  • 234v-235r Confiteor deo et beata Marie et omnibus sanctis et tibi pater quia peccaui nimis …–… Qui fecit celum et terram. B.
  • 235r Kolophon Benedicamus domino. 1471⁰. Per manus fratris Iohannis Gipßmüller Carthusiensium probacionis sue et[atis] an. 31⁰ In Basilea min[ori]. Deo gracias. Orate pro eo in caritate
  • 235v Federproben, sonst leer
Entstehung der Handschrift: Aus der Kartause Basel: kein Besitzeintrag, aber Johannes Gipsmüller dürfte den Band für den Gebrauch in seinem Kloster geschrieben haben
Provenienz der Handschrift: Kartause Basel
Bibliographie:
    Bibliograph. Nachweise
    • Steinmann, Martin. - Unpublizierte Beschreibung, ca. 1975 (zugänglich im Sonderlesesaal)
    • Scarpatetti, Beat Matthias von u.a. - Katalog der datierten Handschriften in der Schweiz ..., Bd. 1. - Dietikon; Zürich, 1977, Nr. 274